در دوران بارداری تغییرات بیولوژیک بسیاری در بدن خانم‌ها اتفاق می‌افتد که بر کل ساختار بدن تاثیر مستقیم می‌گذارد. گاهی این تغییرات در ناحیه پایین کمر، پا و ناحیه لگن می‌باشد که باعث آزار و اذیت بانوان شود. بنابراین بطور ساده می‌توان گفت که کمردرد در بارداری عبارت است از احساس درد در قسمت کمر و لگن. کمردرد بارداری در بیشتر خانم‌های باردار شایع است و یکی از دلایل مراجعه آن‌ها به پزشک است. گروه ماماسلامت در این مقاله سعی کرده شما را با دلایل و علت بروز کمردرد در بارداری آشنا کند و به شما در رفع این مشکل کمک کند. در ادامه همراه ما باشید.
علت بروز کمردرد در بارداری
درد کمر در دوران بارداری، تا حدودی با زمان‌های دیگر متفاوت است. این درد معمولاً عمیق است و در قسمت پایینی کمر احساس و به لگن‌ها نیز کشیده می‌شود. در بسیاری از مواقع، هر دو طرف کمر به یک اندازه درد می‌کنند؛ اما ممکن است گاهی، احساس درد در یک سمت شدیدتر شود. دلایل بسیاری برای بروز کمردرد در بارداری وجود دارد که ما به چند نمونه از آن می‌پردازیم.
افزایش وزن
در دوران بارداری معمولا وزن مادر 12 الی 17 کیلو افزایش می‌یابد. علاوه بر افزایش وزن خود مادر، وزن رحم و جنین نیز باعث ایجاد فشار روی عروق و اعصاب لگن و ستون فقرات می‌شود که حس درد شدید در ناحیه لگن و کمر را در مادر ایجاد می‌کند. مادر باردار می‌تواند با توصیه‌های پزشک، تغذیه خود را کنترل کند به گونه‌ای که آسیب به خود و جنین نزند. در کنار اصلاح تغذیه، استفاده از ورزش در بارداری هم می‌تواند به کنترل وزن در این دوران کمک کند.
تغییرات هورمونی
در طول بارداری، بدن هورمونی بنام ریلکسین ترشح می‌کند. این هورمون کمک می‌کند تا لیگامنت‌ها شل و نرم شوند تا لگن بتواند برای زایمان آماده شود. همین هورمون در کنار کمکی که به بدن می‌کند، باعث شل شدن تمام لیگامنت‌ها و کاهش پایداری تمام مفاصل بدن می‌شود. ستون فقرات هم از این قاعده استثنا نیست و در نهایت، ریلکسین بر رباط‌هایی که ستون فقرات را تثبیت می‌کنند، تأثیر می‌گذارد که می‌تواند باعث بی‌ثباتی، جابجایی وضعیت و کمردرد شود.
تغییرات ساختار اسکلتی بدن
با بزرگ شدن رحم، مرکز ثقل بدن تغییر می‌کند و تعادل بدن دچار اختلال می‌شود. شما برای اینکه بتوانید تعادل خود را حفظ کنید مجبور هستید بالاتنه خود را عقب بدهید و در نتیجه انحنای ستون فقرات افزایش می‌یابد. یکی از دلایل کمردرد در بارداری همین مورد است. در واقع در سه ماهه سوم، خانم‌ها بیشتر از هر زمانی در زندگی خود افزایش انحنا در ستون فقرات را تجربه می‌کنند.
دور شدن عضلات شکم از هم
با بزرگتر شدن رحم، در بیرونی‌ترین لایه عضلانی شکم که به عضله راست شکمی معروف است، این عضلات دو طرف از هم دور می‌شوند. یکی از دلایل کمردرد در بارداری همین دور شدن عضلات شکمی است.
به همین دلیل تقویت عضلات شکم به ویژه از سه ماهه دوم بارداری از اهمیت زیادی برخوردار است. حتما با انجام ورزش دوران بارداری سه ماه دوم با نظر پزشک، عضلات ناحیه شکم و کمر را تقویت کنید تا دور شدن عضلات از یکدیگر کمتر باعث کمردرد شود. در انجام ورزش‌های دوران بارداری مهم است که تمرینات را متناسب با شرایط بدنی، و همین طور سطح آمادگی جسمانی خود انجام دهید.
استرس
استرس‌های روحی و روانی می‌توانند باعث تنش و اسپاسم عضلات در ناحیه پشت شوند. معمولا در مقاطعی که سطح استرس بالاتر است، شدت کمردرد بارداری هم افزایش می‌یابد. با انجام یوگا و مدیتیشن این استرس‌ها را از خود دور کنید تا با کمردرد در دوران بارداری مواجه نشوید.
عوامل خطرساز در دوران بارداری
عوامل متعدد دیگری نیز به بروز کمردرد در دوران بارداری کمک می‌کند عواملی مانند، کارهای سنگین، سابقه کمردرد قبل از بارداری و سابقه قبلی کمردرد در بارداری قبلی به عنوان عوامل خطر برای ایجاد کمردرد مرتبط با بارداری شناخته شده است.
آیا بروز کمردرد در بارداری خطرناک است؟
این استرس همیشه همراه مادران باردار است که آیا کمردرد در دوران بارداری خطرناک است یا خیر؟ باید به شما بگوییم که خیر، در همه مواقع این اتفاق خطرناک نیست و کاملا طبیعی است اما در برخی موارد، ممکن است نشانه یک مشکل جدی باشد. این عوامل عبارتند از:
همراه بودن کمر درد با احساس انقباض شکمی را باید جدی گرفت. به خصوص اگر انقباضات و درد در یک بازه زمانی منظم تکرار شوند. این حالت ممکن است یکی از علائم زایمان زودرس باشد.
همچنین در صورتی که کمر درد در ناحیه لگن بوده و تب و سوزش ادرار را به همراه داشته باشد، علامت خطرناکی است. این حالت می‌تواند نشانه عفونت کلیه یا مثانه باشد که باید فوراً مورد بررسی قرار گیرد. اگرچه با رشد جنین و در ماه‌های آخر بارداری، به دلیل فشار بر روی مثانه، تکرر ادرار بیشتر می‌شود. اما اگر این علائم به همراه سوزش در ادرار، خون در ادرار و تب و لرز باشد، باید فوراً پزشک معالج را از این موضوع با خبر کرد.
راهکارهایی مفید برای کاهش درد کمر در بارداری
راهکارهای کاربردی و مفید برای تسکین کمردرد بارداری عبارتند از:
- انجام تمرینات تقویتی زیر نظر پزشک
- انجام حرکات کششی و تمرینات کششی
- داشتن خواب شبانه کافی.
- استفاده از کمربند بارداری
- قرار دادن کمپرس یخ یا آب گرم روی ناحیه آسیب دیده
- استفاده از بالشت پشت کمر در زمان نشستن.
- اصلاح طرز خوابیدن، مانند خوابیدن بر روی پهلو البته ترجیحاً پهلوی سمت چپ
- قرار دادن بالش زیر شکم و میان زانوها.
- توجه به حالت ایستادن و صاف نگه داشتن پشت و شانه‌ها چه در حالت نشسته و چه در حالت ایستاده.
- قرار دادن ماساژ در برنامه روزانه خود
- پرهیز از سر پا ایستادن طولانی مدت
- استفاده از روش‌های درمانی دیگر مانند طب سوزنی یا خدمات ماساژ ستون فقرات در صورت داشتن گواهی از پزشک
- تمرین یوگا یا مدیتیشن برای کاهش استرس.
- پرهیز از بلند کردن اشیا بزرگ یا سنگین. هنگامی که اشیا کوچک‌تر را بلند می‌کنید، روی زانوهای خود خم شده و آن‌ها را با نیروی پاها بلند کنید نه پشت.
- مصرف داروهای مسکن درصورت تجویز پزشک.
- خانم‌ها باید مصرف کلسیم را در این دوران افزایش دهند و روزانه حداقل 3 تا 4 واحد کلسیم مصرف کنند.
استفاده از کمربند برای بهبود کمردرد بارداری
بستن کمربند و شکم بند بارداری، به ویژه هنگام ورزش یا پیاده روی، به کاهش کمردرد بارداری کمک می‌کند. البته این یک راهکار کوتاه مدت است و حتما باید عضلات کمر و عضلات کف اگن تقویت شوند. این وسیله کمک می‌کند تا کمی از فشار روی عضلات کف لگن و همین طور ستون فقرات کاسته شود.
علاوه بر این بستن کمربند و شکم بند بارداری کمک می‌کند تا مادر کمتر بالاتنه را به عقب بدن و کمتر قوز کند و از عوارض احتمالی تاثیر کمردرد بعد از زایمان نیز جلوگیری می‌کند. برای استفاده از کمربند بارداری به نکات زیر توجه کنید:
- کمربند بارداری را بیشتر از 2-3 ساعت متوالی استفاده نکنید.
- در کنار استفاده از کمربند، حتما تمرینات ورزشی را داشته باشید تا عضلات ناحیه شکم و کمر تقویت شوند.
- حتما قبل از استفاده از کمربند با پزشک خود مشورت کنید تا در انتخاب کمربند شما راهنمایی کند.
سخن آخر
دوران بارداری، دوران ملتهب و پر استرسی است! همراه با حالت تهوع، خستگی و تورم پاها، اکثر زنان در برخی از مقاطع بارداری کمردرد را تجربه می‌کنند. دوران بارداری، دوران خاص و متفاوتی برای هر مادر می باشد که به علت تغییرات هورمونی و تغییرات ناگهانی در وزن ممکن است با مشکلاتی مواجه شود.
یکی از مشکلاتی که مادران باردار، به خصوص در ماه‌های آخر که وزن جنین بیشتر می‌شود، با آن مواجه می‌شوند، کمردرد می‌باشد. گروه ماماسلامت با ارائه این مقاله سعی کرده شما را با علت بروز کمردرد در بارداری بیشتر آشنا کند و به شما راهکارهایی برای بهبود این مشکل بدهد.
نظرات کاربران