بسیاری از کاربران به مادربرد توجه کمی می‌کنند، اما برخی فکر می‌کنند که انتخاب یک مادربرد گران‌قیمت و با کیفیت بالا، عملکرد سیستم را به طور قابل ملاحظه‌ای بهبود می‌بخشد. اما آیا واقعا این موضوع صحت دارد؟ آیا برای بیشتر کاربران، گزینه‌های مادربرد میان‌رده یا حتی پایین‌رده کافی است؟ این مسئله مورد بررسی است.
مادربردهای اقتصادی در گذشته متفاوت بودند
حدود ۱۵ سال پیش، مادربردهای رده‌بالا واقعا قادر بودند کارایی سیستم را به طور قابل توجهی افزایش دهند، سودمندی که هم در بازی‌ها و هم در امور روزمره قابل توجه بود. چیپ‌ست‌های گران‌قیمت، نسبت به مدل‌های اقتصادی‌تر، امکانات فراوانی ارائه می‌کردند و کنترل‌کننده‌های حافظه‌ی با کیفیتی داشتند. زمانی که برای هر نسل جدید پردازنده، نیاز به مادربرد جدید وجود نداشت، خرید یک مادربرد رده‌بالا به معنای داشتن یک تجربه طولانی‌مدت و استفاده مداوم بود.
اما امروزه، با کنترل‌کننده‌های حافظه درون پردازنده، تاثیر چیپ‌ست‌های مختلف مادربرد حتی در کارایی سیستم را هم کمتر می‌بینیم. تفاوت اصلی بین آن‌ها تعداد مسیرهای PCIe و پشتیبانی از تعداد بیشتری درگاه SATA و USB پرسرعت است. به عنوان مثال، اگر چیپ‌ست‌های B650 و X670 شرکت AMD را مقایسه کنیم، تفاوت اصلی در تعداد مسیرهای PCIe و تعداد درگاه SATA و USB پرسرعت است.
مدل‌های Extreme این دو چیپ‌ست، ۱۶ مسیر PCIe 5.0 برای اسلات اصلی و اسلات‌های ثانویه PCIe x16 دارند. به طور خلاصه، می‌توانید یک مادربرد B650 اقتصادی را تا زمانی که AMD تصمیم به تغییر سوکت AM5 نگیرد، استفاده کنید. به شرطی که تحقیق خود را به درستی انجام دهید، مادربرد B650 اقتصادی می‌تواند عملکرد مطلوبی را ارائه دهد. این وضعیت برای مادربردهای اقتصادی شرکت اینتل نیز صادق است، هرچند اینتل بیشتر تمایل دارد در نسل‌های جدید پردازنده سوکت را تغییر دهد.
مادربرهای اقتصادی جدید به ویژگی‌های مهم توجه می‌کنند
مادربردهای مدرن با قیمت مناسب که با کیفیت ساخته شده‌اند، اکنون دارای تنظیم‌کننده ولتاژ باکیفیت (VRM) هستند که امروزه به عنوان اصلی‌ترین فاکتور برای انتخاب مادربرد شناخته می‌شوند. عبارت VRM به تنظیم کننده ولتاژ اشاره دارد که مسئولیت فراهم کردن برق تمیز و پایدار برای پردازنده مرکزی (CPU) را دارد تا این امکان فراهم شود که پردازنده از توان بیشتری بهره ببرد و به فرکانس کاری خود برسد. یک VRM ضعیف ممکن است باعث کاهش عملکرد CPU شود زیرا پردازنده نمی‌تواند به اندازه کافی از توان مورد نیاز برای رسیدن به حداکثر سرعت خود استفاده کند. همچنین، VRMهای ناکیفیت همراه با پردازنده‌های قوی ممکن است باعث گرم شدن زیاد آن‌ها شود که در نتیجه بر خنک‌کننده سیستم تأثیر منفی می‌گذارد.
همچنین، مادربردهای باکیفیت و اقتصادی دارای دو یا سه اسلات M.2 و چهار تا هشت پورت SATA برای افزایش فضای ذخیره‌سازی هستند. به علاوه، این مادربردها معمولاً تعداد زیادی پورت USB پرسرعت را برای ارضای نیازهای اکثر کاربران رایانه‌های شخصی ارائه می‌دهند. همچنین، بسیاری از مادربردهای اقتصادی دارای تعداد زیادی هدر فن و نورپردازی RGB هستند که شامل هدر فن برای CPU و هدر فن پمپ برای خنک‌کننده مایع می‌شوند، این امکان را به شما می‌دهند تا سیستم خود را با توجه به نیازهای خود سفارشی کنید.
مادربردهای اقتصادی برتر، نه تنها ویژگی‌های ضروری را فراهم می‌کنند، بلکه از برخی ویژگی‌های اضافی نیز بهره‌مند هستند. به عنوان مثال، می‌توانید در این مادربردها چیپ‌های Wi-Fi سریع، چیپ صوتی میان‌رده و دکمه فلش‌بک بایوس را بیابید که به شما امکان می‌دهد بدون نیاز به پردازنده، بایوس را به‌روزرسانی کنید. این ویژگی در هنگام ارتقاء به یک پردازنده جدید بسیار کارآمد است.
مادربردهای مدرن، تا زمانی که دچار مشکلات فنی نشوند، می‌توانند برای مدت زمان طولانی به خوبی خدمت کنند. این امر بسیار خوشایند است، زیرا AMD با عرضه پردازنده‌های Ryzen، به روزهای خوبی بازگشته است؛ دورانی که یک مادربرد با نسل‌های مختلف پردازنده‌ها سازگار بود. از طرف دیگر، مادربردهای اقتصادی به غرق شدن در نورپردازی RGB و استفاده از هیت‌سینک‌های بزرگ که VRM و تمامی کانکتورهای M.2 را پوشش می‌دهند، اقدام نمی‌کنند. این ویژگی‌ها اغلب به اندازه کافی ضروری نیستند و تأثیر قابل توجهی بر عملکرد کامپیوتر شخصی ندارند.
آیا فقدان ویژگی‌های پیشرفته در مادربرد اهمیت زیادی دارد؟
بدون شک، مادربردهای اقتصادی نمی‌توانند با تمام ویژگی‌های رده بالا رقابت کنند و برخی از امکانات پیشرفته را ارائه نمی‌دهند، اما سوال اینجاست که آیا این امکانات پیشرفته برای شما کاربردی هستند؟
به عنوان مثال، یک مادربرد گران‌قیمت ممکن است دارای درگاه‌های Thunderbolt 4 یا USB 4 باشد، اما آیا واقعا به این اتصالات نیاز دارید؟ اگر یک ویرایشگر ویدیو حرفه‌ای یا یک فیلم‌ساز حرفه‌ای هستید، ممکن است نیاز به سرعت فوق‌العاده بالا برای انتقال حجم بزرگی از فایل‌ها داشته باشید. اما اگر یک گیمر یا کاربر عادی هستید که روزانه حجم کمی از داده‌ها را به کامپیوتر خود منتقل نمی‌کنید، پرداخت هزینه اضافی برای این اتصالات ممکن است مقرون به صرفه نباشد.
مورد دیگر، سیستم تنظیم ولتاژ (VRM) بیش از حد قوی است. اکثر مادربردهای رده بالا با VRMهای بسیار قوی همراه هستند که می‌توانند برق بسیار بیشتری از آنچه که حتی بهترین پردازنده‌های مرکزی با قابلیت اورکلاک، از جمله مدل‌های پرچمدار اینتل، نیاز دارند، تأمین کنند. این نشان می‌دهد که برای کاربران معمولی کامپیوتر، VRMهای بسیار قوی ممکن است ارزش چندانی نداشته باشند.
یکی دیگر از ویژگی‌های مدل‌های گران‌قیمت، پشتیبانی از استاندارد PCIe 5.0 برای درگاه اصلی PCIe است، که در آن کارت گرافیک شما نصب می‌شود. با این حال، با توجه به اینکه حتی کارت‌های گرافیک RTX 4090 نیز تنها با استاندارد PCIe 4.0 سازگار هستند، می‌توان با اطمینان گفت که حداقل برای چند نسل بعدی پردازنده‌های گرافیکی، به درگاه PCIe 5.0 x16 نیاز نخواهید داشت. همچنین، با توجه به اینکه حتی SSDهای PCIe 5.0 نیز در حال حاضر چندان منطقی به نظر نمی‌رسند، پرداخت هزینه‌ی اضافی برای این ویژگی بدون دلیل مشخصی است.
مادربردهای رده بالا همچنین دارای چهار یا حتی تعداد بیشتری پورت M.2 هستند، اما باز هم سوال این است که آیا به این تعداد زیاد نیاز دارید؟ اگر به طور معجزه‌آسایی موفق شدید سه درایو M.2 را پر کنید، باز هم به چند پورت SATA دسترسی دارید که می‌توانید ظرفیت فضای ذخیره‌سازی سیستم را به طور قابل توجهی افزایش دهید. در ضمن، باید به قابلیت‌های مادربرد در زمینه‌ی صدا هم توجه کنیم. برخی از مادربردهای ممتاز با DAC های داخلی و سخت‌افزار صوتی پرچمدار عرضه می‌شوند؛ اما واقعیت این است که حرفه‌ای‌های حوزه صدا به جای هزینه بیشتر برای مادربرد، روی تجهیزات صوتی پیشرفته سرمایه‌گذاری می‌کنند.
درباره ماژول‌های Wi-Fi باید بگوییم که می‌توانید سخت‌افزار عالی را در مادربردهای میان‌رده و اقتصادی پیدا کنید، از جمله تراشه‌های Wi-Fi 6 و Wi-Fi 6E. گزینه‌های رده بالا می‌توانند Wi-Fi 7 را به شما ارائه دهند، اما این استاندارد نوظهور برای اکثر قریب به اتفاق کاربران، به ویژه در صورتی که روتر Wi-Fi 7 نداشته باشید، بیش از حد نیاز است.
احتمالاً شما از کاربرانی هستید که علاقه زیادی به نورپردازی RGB دارید و فکر می‌کنید که یک مادربرد پرچمدار در این زمینه امکانات خوبی ارائه می‌دهد. اما در این صورت، می‌توانید از راهکارهای جایگزین بسیار ارزان‌تر مانند فن‌های RGBدار کیس یا دیگر راهکارهای مشابه بهره ببرید.
یکی از قابلیت‌های کاربردی مادربرد، نمایشگر کدهای POST (تست خودکار هنگام روشن شدن) است. این قطعه مادربرد زمانی حتی در برخی مدل‌های اقتصادی هم وجود داشت، اما در حال حاضر به یک ویژگی خاص برای مادربردهای پرچمدار تبدیل شده است. این موضوع ناخوشایند است، زیرا نمایشگر کدهای POST در عیب‌یابی سیستم بسیار کاربردی محسوب می‌شود. در نهایت، مگر اینکه به قابلیت‌های خاص رده بالا نیاز داشته باشید، نباید برای خرید مادربرد گران‌قیمت هزینه اضافی پرداخت کنید. با انتخاب یک مادربرد باکیفیت از رده اقتصادی یا میان‌رده می‌توانید تمامی نیازهای خود را برطرف کنید و صرفه‌جویی حاصل را صرف خرید کارت گرافیک قدرتمندتر، پردازنده قوی‌تر، فضای ذخیره‌سازی بیشتر یا حافظه رم سریع‌تر (یا با ظرفیت بالاتر) نمایید.
اما نکته مهم اینجاست که بازار مادربردهای اقتصادی پر از مدل‌های بی‌کیفیت است. در اکثر موارد، منظور ما مدار تغذیه (VRM) ضعیف است که حتی نمی‌تواند پردازنده‌های میان‌رده را در بالاترین فرکانس بوست آن‌ها اجرا کند، چه برسد به پردازنده‌های گران‌تر. محدودیت‌های دیگر ممکن است شامل تعداد کم پورت‌های USB پرسرعت، تنها یک اسلات M.2، مشکلات بایوس، کیفیت پایین صدای خروجی و موارد دیگر باشد.
به همین دلیل است که هنگام خرید مادربرد اقتصادی باید بسیار محتاط باشید. در ادامه به شما خواهیم گفت که چگونه این مادربردهای بی‌کیفیت را شناسایی و از آن‌ها اجتناب کنید.
چگونه مادربردهای اقتصادی مناسب را پیدا کنیم؟
پیشنهاد اول این است که تمام مادربردهایی که از سیستم تنظیم‌کننده ولتاژ (VRM) ضعیف برخوردار هستند را از گزینه‌های خود حذف کنید. اگر در حال اسمبل کردن یک کامپیوتر بسیار ارزان‌قیمت با یک پردازنده‌ی چهار یا شش هسته‌ای هستید، می‌توانید از یک VRM ضعیف استفاده کنید، اما اگر در حال آماده‌سازی یک کامپیوتر گیمینگ یا سیستمی هستید که برای کارهای سنگین و حرفه‌ای استفاده خواهد شد، از مادربردهایی با VRM ضعیف اجتناب کنید.
کانال یوتیوب Hardware Unboxed به صورت دوره‌ای ویدیوهای مقایسه‌ای مادربرد منتشر می‌کند که در آن‌ها VRM مادربردها را مورد بررسی قرار می‌دهند. اگر به دنبال بررسی‌های متنی هستید، می‌توانید نقد و بررسی‌های مادربرد را در وبسایت TechSpot مطالعه کنید. برای بررسی‌های دقیق‌تر مادربرد، وبسایت TechPowerUp را پیشنهاد می‌کنیم، سایتی که بر بررسی سخت‌افزار تمرکز دارد و تست‌های فوق‌العاده مفصلی از مادربردها ارائه می‌دهد که شامل تست VRM نیز می‌شود. همچنین وبسایت Tom’s Hardware وجود دارد که نقد و بررسی‌های بسیار دقیق و کاملی از مادربردها منتشر می‌کند که شامل بررسی حرارت VRM و سایر موارد مهم دیگر است.
اگر یک مادربرد نقدهای فوق‌العاده‌ای دریافت کرده باشد، به این معنا نیست که هیچ مشکلی ندارد. برای مثال، ممکن است این برد با مشکلات مربوط به بایوس دست و پنجه نرم کند، مانند ناسازگاری با برخی پیکربندی‌های رم، مواجه شدن با کرش‌های مکرر و دیگر مشکلاتی که در بررسی‌های کوتاه‌مدت نمایان نمی‌شوند. برای شناسایی این مسائل، بررسی‌های موجود در فروشگاه‌های اینترنتی مانند دیجی‌کالا را چک کنید و همچنین در Reddit به دنبال مادربرد مورد نظر خود بگردید تا ببینید آیا کاربران دیگر مشکلاتی را گزارش کرده‌اند یا خیر. یکی از بخش‌های فرعی (subreddit) مفید در ردیت برای افراد تازه‌کار و کسانی که برای اولین بار اقدام به اسمبل کامپیوتر می‌کنند، r/buildapc است.
نکته دیگری که توصیه می‌کنم، پیش از شروع جستجو برای مادربرد جدید، لیستی از ویژگی‌های ضروری و ویژگی‌های جانبی مورد علاقه خود تهیه کنید. با این کار می‌توانید از همان ابتدا ببینید که آیا یک مادربرد اقتصادی نیازهای شما را برآورده می‌کند یا اینکه به سراغ مدل‌های میان‌رده یا رده‌بالا بروید.
منبع: HowToGeek
نظرات کاربران