زانو درد یکی از مشکلات شایع است که بسیاری از افراد، به ویژه در سنین بالا، با آن مواجه می‌شوند. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله آسیب‌های ورزشی، بیماری‌های مفصلی مانند آرتروز یا حتی فعالیت‌های روزمره ایجاد شود. زانو، به عنوان یکی از پیچیده‌ترین مفاصل بدن، نقش کلیدی در حرکت و حفظ تعادل دارد و درد در این ناحیه می‌تواند به شدت کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد.
زانو درد خفیف معمولاً به خوبی به فیزیوتراپی و مراقبت‌های خودی پاسخ می‌دهد، اما درد شدید ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. در این مقاله از سیمدخت به بررسی نشانه‌ها و درمان‌های زانو درد پرداخته و راه‌های پیشگیری از آن را نیز بررسی خواهیم کرد. اگر قصد دارید از درد زانو رهایی یابید یا احتمال بروز آن را کاهش دهید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
علائم و نشانه‌های ابتلا به زانو درد
محل و شدت زانو درد می‌تواند بسته به علت مشکل متفاوت باشد. برخی از علائم و نشانه‌هایی که ممکن است با این وضعیت همراه باشند عبارتند از:
- درد تدریجی که به مرور زمان شدت می‌یابد
- افزایش درد در صبح‌ها یا پس از periods of rest
- دردی که ممکن است به نواحی دیگر از بدن نیز انتشار یابد
- حساسیت به لمس
- قرمزی در ناحیه درد
- تشدید علائم پس از فعالیت‌های شدید
- ضعف، تورم و سفتی در زانو که می‌تواند دامنه حرکت را محدود کند
- ناتوانی در صاف کردن کامل زانو
- شنیدن صدای تق‌تق در زانو
علت ایجاد درد در زانو چیست؟
علت زانو درد غالبا به یکی از موارد زیر مربوط می‌شود:
۱. آرتریت
آرتریت به درد، سفتی و التهاب مفاصل اطلاق می‌شود. با وجود بیش از ۱۰۰ نوع مختلف آرتریت، استئوآرتریت (آرتروز) شایع‌ترین نوع است که به‌طور خاص زانو را درگیر می‌کند. این بیماری معمولاً در بزرگسالان بالای ۵۰ سال مشاهده می‌شود و ناشی از تخریب غضروف زانو است.
دیگر انواع آرتریت که می‌توانند زانو را تحت تأثیر قرار دهند عبارتند از: آرتریت پس از سانحه، که چندین سال پس از آسیب ایجاد می‌شود، و آرتریت روماتوئید (روماتیسم)، یک بیماری خودایمنی که در آن سیستم ایمنی بدن به مفاصل هر دو زانو حمله می‌کند.
۲. بورسیت
بورس‌ها کیسه‌های کوچک پر از مایع سینوویال هستند که وظیفه حفاظت از استخوان‌ها، تاندون‌ها و عضلات را بر عهده دارند. زمانی که این کیسه‌های کوچک دچار التهاب می‌شوند و باعث درد، تورم و قرمزی در ناحیه مفصل می‌شوند، به این حالت «بورسیت» گفته می‌شود.
بورسیت پره‌پاتلار (Prepatellar bursitis) نوعی خاص از بورسیت است که کشکک زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری معمولاً به دلیل سقوط یا صدمات مستقیم ناشی از ورزش‌های تماسی به وجود می‌آید. همچنین افرادی که به‌طور مداوم روی زانو کار می‌کنند، مانند نجارها یا نصاب‌های کفپوش، ممکن است به آن دچار شوند.
برخلاف آرتریت، بورسیت معمولاً به‌طور ناگهانی و شدید آغاز می‌شود. در صورت ابتلا به بورسیت، ممکن است دردی را احساس کنید که از ناحیه مفصل آسیب‌دیده فراتر برود.
۳. کندرومالاسی پاتلا (نرمی کشکک زانو)
کندرومالاسی به تجزیه غضروف کشکک زانو اطلاق می‌شود و به‌طور ویژه مختص این ناحیه است. این بیماری در ورزشکاران، به ویژه دوندگان و زنان، بیشتر شایع است. در برخی موارد، کندرومالاسی پاتلا ممکن است به آرتروز تبدیل شود.
۴. نقرس
نقرس نوعی آرتریت التهابی است که معمولاً از اندام‌های تحتانی، به‌ویژه شست پا، آغاز می‌شود. این بیماری به‌دلیل تجمع اسید اوریک در بدن و تشکیل کریستال‌ها در مفاصل آسیب‌دیده رخ می‌دهد. حملات نقرس با تورم، سفتی و درد شدید همراه است که معمولاً هر بار به مدت یک تا دو هفته ادامه می‌یابد. این عارضه بیشتر در افراد میانسال مشاهده می‌شود.
۵. تاندونیت (التهاب تاندون)
تاندونیت نوعی آسیب ناشی از استفاده مفرط است که به التهاب تاندون‌هایی که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند، منجر می‌شود. زانوها نواحی شایعی هستند که معمولاً تحت تأثیر این عارضه قرار می‌گیرند، اما سایر قسمت‌های بدن مانند هیپ، آرنج و شانه نیز ممکن است دچار تاندونیت شوند.
۶. عفونت مفاصل
عفونت مفصل، که به آن آرتریت سپتیک یا آرتریت عفونی نیز گفته می‌شود، به‌دلیل ورود باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها به مفاصل ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً مفصل زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما گاهی ممکن است هیپ، مچ پا یا مچ دست را نیز درگیر کند.
آرتریت عفونی یک بیماری جدی است که به درمان با آنتی‌بیوتیک و تخلیه مایع مفصل (درناژ) نیاز دارد. اگر علائمی مانند درد، تورم، تب و لرز را تجربه کردید، فوراً به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس مراجعه کنید.
۷. پوکی استخوان
پوکی استخوان معمولاً زنان بالای ۵۰ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری استخوانی که با افزایش سن مرتبط است، به ضعف و شکستگی استخوان‌ها منجر می‌شود. پوکی استخوان می‌تواند هر قسمت از بدن را درگیر کند، اما به‌طور عمده بر مچ دست، ستون فقرات و هیپ تأثیر می‌گذارد.
۸. فیبرومیالژیا
گاهی درد زانو به فیبرومیالژیا مرتبط می‌شود. فیبرومیالژیا که با درد گسترده و خستگی شدید همراه است، می‌تواند علاوه بر درد مفاصل، علائمی مشابه آنفولانزا و مه مغزی نیز ایجاد کند. علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست، اما تحقیقات نشان داده‌اند که این اختلال بیشتر در افراد ۳۰ تا ۵۵ ساله شایع است و ممکن است با بیماری‌های خودایمنی ارتباط داشته باشد.
۹. جراحت
آسیب‌های ناشی از سقوط و ضربات مستقیم به زانو نیز می‌توانند موجب درد مفاصل شوند. رایج‌ترین انواع آسیب‌های زانو شامل شکستگی، پیچ‌خوردگی، دررفتگی و پارگی رباط هستند.
۱۰. سایر علل احتمالی درد زانو
دلایل دیگری که ممکن است باعث درد زانو شوند عبارتند از:
- آسیب‌های ناشی از استفاده‌ی بیش از حد: این عارضه که به آن آسیب‌های مکرر هم می‌گویند در زانوها به‌خصوص در بین ورزشکاران شایع است.
- بیماری‌های عفونی: آنفولانزا، هپاتیت و اوریون همگی ممکن است باعث درد مفاصل و عضلات شوند.
- سرطان: استئوسارکوم که یک نوع سرطان استخوان است می‌تواند در پای مبتلا باعث درد، تورم و شکستگی شود.
- لوپوس: این بیماری خودایمنی ممکن است به درد عضلات و مفاصل، تورم، تب و بثورات پوستی منجر شود.
- راشیتیسم (نرمی استخوان): این بیماری استخوانی در دوران کودکی باعث خمیده شدن پاها و ضعف عضلانی می‌شود.
- سارکوئیدوز: علاوه بر درد مفاصل، این بیماری التهابی ممکن است با بثورات پوستی، تب و تورم غدد لنفاوی همراه باشد.
چه عواملی خطر ابتلا به زانو درد را افزایش می‌دهند؟
عوامل مختلفی وجود دارند که می‌توانند خطر بروز مشکلات زانو را افزایش دهند، از جمله:
- اضافه وزن:چاقی می‌تواند حتی در فعالیت‌های معمولی مانند راه رفتن یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها، فشار زیادی به مفاصل زانو وارد کند. علاوه بر این، چاقی با تسریع در تخریب غضروف مفاصل، خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد.
- کمبود انعطاف‌پذیری یا قدرت عضلات: کمبود قدرت و انعطاف‌پذیری می‌تواند خطر آسیبدیدگی زانو را افزایش دهد. عضلات قوی به تثبیت مفاصل کمک می‌کنند، در حالی که انعطاف‌پذیری عضلات امکان دستیابی به دامنه حرکتی کامل را فراهم می‌آورد.
- ورزش یا مشاغل خاص: برخی ورزش‌ها مانند دویدن یا بسکتبال نسبت به فعالیت‌های دیگر فشار بیشتری به زانوها وارد می‌کنند. همچنین، مشاغلی که نیاز به فشار مکرر بر روی زانوها دارند، مانند ساخت‌وساز یا کشاورزی، ممکن است خطر بروز مشکلات زانو را افزایش دهند.
- سابقه‌ی مصدومیت: صدمه دیدن زانو احتمال بروز آسیبدیدگی مجدد را افزایش می‌دهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در شرایط زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- قادر به تحمل وزن بر روی زانوهای خود نیستید یا احساس می‌کنید زانوی شما ناپایدار است.
- تورم قابل‌توجهی در زانو دارید.
- نمی‌توانید زانوی خود را به‌طور کامل صاف یا خم کنید.
- تغییر شکل واضحی در پا یا زانوی خود مشاهده می‌کنید.
- علاوه بر قرمزی، درد و تورم زانو، تب نیز دارید.
- زانو درد شدیدی دارید که با جراحت همراه است.
علت درد زانو چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص علت این عارضه با استفاده از ترکیبی از روش‌های زیر انجام می‌شود:
- معاینه بدنی: پزشک زانوی شما را برای شناسایی علائم آسیب، تورم، حساسیت به لمس یا قرمزی معاینه می‌کند.
- بررسی تاریخچه علائم: پزشک از شما در مورد علائمی که تجربه می‌کنید و تأثیر استراحت یا فعالیت‌های خاص بر شدت آن‌ها سوال می‌پرسد.
- ارزیابی نحوه راه رفتن: پزشک بررسی می‌کند که آیا مشکلی در راه رفتن دارید یا خیر.
- تست‌های تصویربرداری: این تست‌ها معمولاً شامل تصویربرداری با اشعه ایکس برای بررسی آسیب‌های مفصلی است. اما در برخی موارد، پزشک ممکن است ام‌آرآی (MRI) یا سی‌تی اسکن را برای مشاهده دقیق‌تر استخوان‌ها و بافت‌های نرم زانو توصیه کند.
- تست‌های آزمایشگاهی: ممکن است آزمایش خون برای کمک به تشخیص بیماری‌های خودایمنی، نقرس، سرطان و سایر علل احتمالی درد زانو تجویز شود.
روش‌های درمان زانو درد
درمان زانو درد به علت خاص آن بستگی دارد و ممکن است متفاوت باشد.
۱. درمان‌های خانگی
برخی افراد با استفاده از کرم‌های حاوی مواد بی‌حس‌کننده مانند لیدوکائین یا کپسایسین (ماده فعال موجود در فلفل چیلی) بر روی زانوهای خود تسکین می‌یابند. علاوه بر این، اقدامات زیر می‌توانند مفید باشند:
- روش RICE: استراحت، استفاده از کمپرس یخ، فشرده‌سازی با بانداژ فشاری و بالا نگه‌داشتن پا می‌توانند به درمان فوری جراحت‌ها، تاندونیت و بورسیت کمک کنند.
- وسایل کمکی:استفاده از عصا یا سایر وسایل کمکی می‌تواند فشار وارد بر مفاصل دردناک زانو را کاهش دهد.
- ورزش:گاهی اوقات ورزش‌های سبک تا متوسط می‌توانند به کاهش درد مفصل زانو کمک کنند، البته باید با دوره‌های استراحت همراه باشند.
۲. درمان‌های پزشکی
درمان تخصصی درد زانو ممکن است شامل یکی یا چند مورد از موارد زیر باشد:
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): این داروها که به‌صورت موضعی و خوراکی در دسترس هستند، تورم و درد را کاهش می‌دهند.
- استامینوفن: اگر نمی‌توانید از NSAID استفاده کنید، ممکن است پزشک این نوع مسکن را توصیه کند.
- کورتیکواستروئیدها: این داروهای خوراکی یا تزریقی برای درمان تورم شدید زانو تجویز می‌شوند.
- داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده‌ی بیماری (DMARDs): ممکن است برای بعضی از بیماری‌ها از جمله روماتیسم استفاده شوند.
- داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی: این داروها برای نقرس، لوپوس یا بیماری‌های ناشی از سیستم ایمنی مفیدند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: اگر درد مفصل زانو به عفونت مربوط باشد، پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.
- درناژ یا تخلیه‌ی مایعات: این راهکار درمانی برای بورسیت یا عفونت مفاصل توصیه می‌شود.
- فیزیوتراپی: در این روش، تمریناتی را برای کمک به ایجاد قدرت و انعطاف‌پذیری یاد می‌گیرید.
- جراحی: فقط برای موارد شدید که سایر درمان‌ها موثر نیستند، توصیه می‌شود.
۳. طب مکمل
تحقیقات نشان می‌دهد که طب سوزنی ممکن است به تسکین درد زانو ناشی از آرتروز کمک کند. در این روش، سوزن‌های نازک در نقاط خاصی از بدن قرار می‌گیرند. همچنین، مصرف برخی مکمل‌های غذایی می‌تواند به حفظ سلامت زانو کمک کند. برای انتخاب مکمل‌های دارویی مناسب برای درد زانو، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
راه‌های پیشگیری از زانو درد
اکنون که با ماهیت درد زانو و روش‌های درمان آن آشنا شده‌اید، بهتر است با روش‌های حفظ سلامت زانو نیز آشنا شوید. اگرچه همیشه نمی‌توان از بروز درد زانو جلوگیری کرد، اما رعایت نکات زیر می‌تواند خطر آسیبدیدگی مفصل را به حداقل برساند:
- وزن خود را کنترل کنید: حفظ وزن در محدوده سالم یکی از بهترین اقداماتی است که می‌توانید برای حمایت از زانوهای خود انجام دهید، زیرا اضافه وزن خطر آسیبدیدگی و آرتروز را افزایش می‌دهد.
- ورزش را به‌درستی انجام دهید: اطمینان حاصل کنید که تکنیک‌ها و الگوهای حرکتی که در ورزش یا فعالیت‌های خود استفاده می‌کنید، صحیح و بهینه هستند. استفاده از راهنمایی یک فرد حرفه‌ای می‌تواند بسیار مفید باشد.
- قوی و انعطاف‌پذیر بمانید: عضلات ضعیف یکی از عوامل اصلی آسیبدیدگی زانو هستند. تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ که در قسمت‌های جلو و پشت ران‌ها قرار دارند و از زانوها حمایت می‌کنند، به شما کمک می‌کند. تمرینات تعادل و ثبات نیز به عملکرد عضلات اطراف زانو کمک می‌کنند. علاوه بر این، تمرینات کششی برای جلوگیری از سفتی عضلات و کاهش خطر آسیبدیدگی اهمیت دارد.
- ورزش‌های مناسب را انتخاب کنید: اگر به آرتروز، درد مزمن زانو یا آسیب‌های مکرر مبتلا هستید، ممکن است نیاز باشد روش‌های ورزش خود را تغییر دهید. در این شرایط، فعالیت‌هایی مانند شنا، ایروبیک در آب یا سایر ورزش‌های سبک می‌توانند مفید باشند.
کلام پایانی
درد زانو می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله آرتروز، روماتیسم، بورسیت و سایر مشکلات مرتبط با استخوان‌ها و مفاصل. علائم معمولاً شامل درد، تورم، سفتی، ضعف و ناتوانی در انجام حرکات عادی است. درمان‌های مؤثر می‌تواند شامل فیزیوتراپی، استفاده از تجهیزات حمایتی، تغییر در فعالیت‌های ورزشی، دارودرمانی و در برخی موارد جراحی باشد.
برای مدیریت مؤثر درد و بهبود وضعیت زانو، مشاوره و درمان پزشکی بسیار مهم است. مراجعه به پزشک متخصص برای تشخیص دقیق علت درد و دریافت برنامه درمانی مناسب، امری حیاتی است.
منابع: healthline, mayoclinic
نظرات کاربران