بعد از شکست ابرقاره پانگه‌آ حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش، طول کشید تا استرالیا به‌عنوان یک قاره مجزا ظاهر شود. استرالیا، که نه‌تنها کوچک‌ترین قاره بلکه بزرگ‌ترین جزیره‌ی کره‌ی زمین نیز است، اما تاریخچه‌ای از انزوا نداشته و در یک زمانی، جزء یک قاره‌ی بزرگتر محسوب می‌شد. سوال اصلی اینجاست که استرالیا چه زمانی به یک قاره جداگانه تبدیل شده است؟
وسعت خشکی استرالیا از شمال به جنوب حدود ۳۷۰۰ کیلومتر و از شرق به غرب حدود ۴۰۰۰ کیلومتر است. با مساحت ۷٫۶۹ میلیون مترمربع، استرالیا به‌عنوان قدیمی‌ترین ماده‌ی شناخته‌شده روی زمین شناخته می‌شود. براساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۴ در مجله‌ی Nature Geoscience منتشر شد، بلورهای زیرکن از منطقه‌ی جک هیلز در غرب استرالیا به حدود ۴٫۴ میلیارد سال پیش بازمی‌گردند.
آلن کالینز، زمین‌شناس از دانشگاه آدلاید در استرالیا، در مصاحبه با لایوساینس اظهار داشت که قدیمی‌ترین مناطق استرالیا سه قسمت کراتون، به نام‌های کراتون‌های استرالیای شمالی، جنوبی و غربی هستند. این مناطق، در طول ۵۰۰ میلیون سال گذشته، در لبه‌های قدیمی‌ترین قسمت‌های این قاره شکل گرفته‌اند.
استرالیا در گذشته، جزء خشکی بزرگتر به نام گوندوانا بود که شامل قاره‌هایی چون آفریقا، آمریکای جنوبی، جنوبگان، هند و ماداگاسکار بود. گوندوانا نیز به عنوان بخشی از ابرقاره پانگه‌آ به وجود آمده بود و حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش از آن جدا شد.
به گفته کالینز، گوندوانا حدود ۱۸۰ میلیون سال پیش شروع به تفکیک نمود. در این فرآیند، نیمکره شرقی گوندوانا که شامل استرالیا، جنوبگان، هند و ماداگاسکار بود، از نیمکره غربی آن که آفریقا و آمریکای جنوبی را شامل می‌شد، جدا شد.
پوسته‌ی اقیانوسی به دلیل فرورانش یا لغزش در زیر مرز جنوبی و شرقی آسیا سقوط کرد و گوندوانا شکست. این پوسته‌ی اقیانوسی، بقیه صفحه‌ی تکتونیکی را به همراه خود کشاند و حاشیه شمالی گوندوانا نیز در انتهای این صفحه قرار گرفت. گوندوانای شرقی همچنین در طی زمان بخش‌های بیشتری از دست داده است.
پاتریس ری، زمین‌شناس از دانشگاه سیدنی، اظهار داشته است که حدود ۱۳۵ میلیون سال پیش، استرالیا و جنوبگان به‌عنوان یک بلوک از گوندوانا جدا شدند، و این جدایی ناشی از فرورانش یک صفحه‌ی تکتونیکی زیر آن بود. ری توضیح داده است که منطقه‌ی فرورانش باعث حرکت به‌سمت شرق بلوک استرالیا-جنوبگان از گوندوانا شده است.
نیز، نیوزیلند در گذشته بخشی از این بلوک جداشده بود. با این حال، در حدود ۱۰۰ میلیون سال پیش، به دلیل فعالیت‌های آتشفشانی گسترده، خشکی دربرگیرنده‌ی نیوزیلند (که به نام زیلندیا نیز شناخته می‌شود) تا حدی از شرق استرالیا جدا شد. در نهایت، حدود ۳۵ میلیون سال پیش، زمانی که قاره‌ی اول به‌سمت شمال از قاره‌ی دوم دور شد، استرالیا با جداشدن از جنوبگان، به یک قاره مستقل تبدیل شد. این رویداد به تشکیل اقیانوس منجمد جنوبی منجر شد که در حال حاضر جنوبگان را احاطه کرده است.
استرالیا همچنان در حال حرکت است و در سال ۲۰۱۷، دانشمندان استرالیایی، کریس ریزوس و دونالد گرانت، در یک مقاله اعلام کردند که این قاره با سرعت حدود ۷ سانتی‌متر در سال حرکت می‌کند و از جمله سریع‌ترین صفحات تکتونیکی متحرک زمین به شمار می‌آید. به گفته کالینز، استرالیا با همان سرعتی که ناخن‌های ما رشد می‌کنند، به سمت شمال حرکت می‌کند.
کالینز اظهار داشت: «احتمالاً استرالیا در حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیون سال آینده به پهلوی شرق آسیا برخورد خواهد کرد. زمانی که این برخورد اتفاق بیافتد، قابلیت استرالیا برای بقای به عنوان یک قاره جداگانه به پایان می‌رسد.
نظرات کاربران