پس از سال‌ها، ظاهراً امکان دانلود جانبی برنامه‌ها بر روی آیفون فراهم خواهد شد؛ اما چگونگی این اقدام واکنش دقیق اپل در مواجهه با این تغییرات چه خواهد بود؟ آیا درهای باغ محدود اپل به سرانجام باز خواهد شد؟ طبق گزارش اختصاصی بلومبرگ، اپل قصد دارد برای اجرای این تغییرات، نسخه‌ای ویژه از اپ استور را برای بازار اروپا ارائه دهد. این نسخه قابلیت دانلود برنامه‌ها از منابع خارجی و دسترسی به فروشگاه‌های مختلف را برای کاربران اروپایی فراهم می‌کند. براساس منابع آگاه، امکان دانلود جانبی بر روی آیفون در تاریخ ۷ مارس ۲۰۲۴ (۱۷ اسفند ۱۴۰۲) نهایی خواهد شد.
احتمالاً برخی از افراد فکر می‌کنند که این اخبار یک زلزله عظیم برای اپل است، اما واقعیت این است که این تغییرات به نظر می‌آید که برای اپل چیز جدیدی نیست. در واقع، از زمان معرفی iOS 4 در سال ۲۰۱۰، اپل قابلیت مدیریت دستگاه‌های موبایل (MDM) و پشتیبانی از اپ استورهای متفرقه و بارگذاری جانبی برنامه‌ها را به اکوسیستم خود افزوده بود. این قابلیت، امکان ایمن‌سازی و مدیریت از راه دور آیفون و آیپد در محل کار و آموزش را فراهم می‌کرد.
به گزارش کامپیوترورلد، یکی از ویژگی‌های پلتفرم‌های MDM نیاز به مدیریت برنامه‌ها است. اپل در طول سال‌های مختلف رویکردهای متعددی را برای تحقق این هدف اصلاح و بهبود داده است. یکی از راهکارها این است که کاربران به واحد فناوری اطلاعات شرکت‌شان اجازه دهند برنامه‌ها را به‌طور خودکار در طول راه‌اندازی اولیه یا بعد از آن روی دستگاه‌های خود نصب کنند. گزینه‌ی دیگر، فروشگاه‌های اپلیکیشن سازمانی هستند که کارمندان می‌توانند برنامه‌های سازمانی داخلی یا برنامه‌هایی که به‌صورت خارجی در دسترس نیستند را برای دستگاه‌های خود دانلود کنند.
با این حال، این تغییرات می‌تواند الگویی برای شرکت‌هایی باشد که قصد دارند به‌زودی اپ استورهای رقابتی راه‌اندازی کنند. به نظر می‌رسد که اپل نیز از همین مدل بهره‌مند خواهد شد، زیرا این مدل به اپل اجازه می‌دهد که روی پلتفرم iOS کنترل کامل داشته باشد و همچنان ادامه دهد.
اپل فقط تاجایی‌که مجبور است، کوتاه خواهد آمد
از زمانی که در سال ۲۰۰۷ آیفون را به بازار عرضه کرد، کوپرتینون‌ها همواره به سایدلود اپلیکیشن در گوشی هوشمند خود مخالفت کرده‌اند. در نسل اول iOS که در آن زمان با نام iPhone OS شناخته می‌شد، هیچ گونه پشتیبانی از اپلیکیشن‌های متفرقه وجود نداشت و کاربران تنها به مجموعه‌ای از برنامه‌های سهام اپل و چند قابلیت اجرای برنامه‌های مبتنی بر وب در سافاری دسترسی داشتند. فوراً پس از عرضه‌ی آیفون، کاربران تلاش کردند با استفاده از جیلبریک گوشی‌های خود، به برنامه‌ها و قابلیت‌های اضافه‌ای مانند پشتیبانی از اپراتورهای غیر از AT&T دسترسی یابند. اپل از آغاز با تمام توان خود با جیلبریک iOS مبارزه کرد و هنوز هم این مبارزه را ادامه می‌دهد.
اپل همواره بر امنیت iOS و حفاظت حداکثری از داده‌های کاربران تأکید می‌کند
مردم کوپرتینو در یک دوره یکساله، با بهره‌گیری از تجربه و زیرساخت فروشگاه iTunes که به عنوان پلتفرمی برای ارائه محتوای موسیقی و ویدیویی عرضه شده بود، اپ استور را ایجاد کردند و در سال ۲۰۱۱، فروشگاه Mac App را معرفی نمودند. اگرچه جیلبریک هرگز به طور کامل از بین نرفت، اما با پیش‌رفت هر نسخه‌ی iOS، این فرایند دشوارتر شد؛ زیرا اپل به‌طور مداوم حفره‌های امنیتی را برطرف می‌کرد.
اپل همچنین مفهوم فایل‌سیستم باز و قابل دسترسی توسط کاربر را در iOS به شدت مخالفت کرد و پس از سال‌ها جدال، در نهایت به ارائه‌ی برنامه Files برای مدیریت ابتدایی فایل‌ها و اشتراک‌گذاری آن‌ها بین چند برنامه و سرویس ابری موافقت کرد.
ازجمله نکته‌های قابل تأکید این است که فایل‌های مربوط به برنامه‌ها و حتی سیستم‌عامل iOS هنوز به صورت کامل برای کاربران و حتی توسعه‌دهندگان برنامه‌ها قابل دسترسی نیستند؛ زیرا اپل حتی برای اختصاص این چند قابلیت محدود در اپلیکیشن Files نیز سال‌ها با کاربران مبارزه کرده است.
هدف از بیان این تاریخچه، نشان دادن این است که اپل به‌رغم فشارهای اتحادیه‌ی اروپا، همچنان تصمیم دارد که تا حد امکان iOS را بسته نگه دارد و تنها در مواردی که از نظر فنی یا حقوقی اجبار به تسلیم شود، به دسترسی کاربر و توسعه‌دهنده اجازه خواهد داد.
بحث در مورد انگیزه‌های اپل و اینکه آیا محدودیت‌ها در نهایت به نفع مشتریان خواهد بود یا خیر، ممکن است مورد بحث قرار گیرد، اما واقعیت این است که اپل هرگز آماده نخواهد بود درهای iOS را به صورت داوطلبانه باز کند و تا زمانی که مجبور نشود، به کاربران راهی باریک و پرمانع را ارائه خواهد داد.
سایدلود یا اپ استورهای جایگزین؛ مسئله این است
در بسیاری از کشورها، کاربرانی که آیفون یا آیپد شخصی خود را در محل کار استفاده می‌کنند، احتمالاً دیوایس خود را در یک پلتفرم مدیریت دستگاه ثبت کرده‌اند. به طور واقعی، یکی از اولین اقداماتی که هنگام شروع یک شغل جدید انجام می‌دهند، دانلود نسخه مشتری برنامه‌ی مدیریت دستگاه‌های موبایل (MDM) از اپ استور است.
با این برنامه، دستگاه خود را در یک سرور MDM ثبت می‌کنند که به شرکت این امکان را می‌دهد تا تنظیمات مختلف دستگاه، قابلیت‌های امنیتی و حساب‌های کاری را در آن پیکربندی کند. این اقدام امکان دسترسی به وای‌فای شرکت، راه‌اندازی حساب ایمیل کارمند، و احتمالاً نیاز به رمز عبور پیچیده را به همراه دارد.
تصویری از محیط یک برنامه‌ی MDM و کنترل اپلیکیشن‌های نصب‌شده روی آیپد و آیفون با آن
این قابلیت ممکن است دسترسی به فروشگاه سازمانی را در برنامه‌ی MDM فراهم کند یا به عنوان یک گزینه‌ی مستقل برای کاربر ارائه شود. فروشگاه برنامه‌های سازمانی نیز به طور معمول عملکردی مشابه اپ استور اپل دارند. اما تفاوت اساسی در این است که برای استفاده از آن‌ها نیازی به اپل آیدی شخصی ندارند و از هیچ روش پرداخت شخصی‌ای هم استفاده نمی‌کنند.
در فروشگاه‌های سازمانی، شناسایی کاربر براساس حساب کاربری سازمانی انجام می‌شود؛ به این معنا که از همان حسابی استفاده می‌شود که به کاربر امکان ورود به سیستم‌های مک یا رایانه‌های ویندوزی شرکت یا به خدماتی مانند مایکروسافت ۳۶۵ را می‌دهد. هزینه‌ی این برنامه‌ها قبل از اینکه کاربر از آن‌ها استفاده کند، توسط کارفرما پرداخت شده است. برای این دسته از کاربران، فروشگاه برنامه‌ی سازمانی در آیفون چیز عجیب و اهمیت‌دهنده‌ای نمی‌باشد و تنها به عنوان جایی برای نصب برنامه‌های مرتبط با کار در نظر گرفته می‌شود.
برنامه‌هایی که از فروشگاه اپلیکیشن‌های سازمانی روی گوشی نصب می‌شوند، از نظر ظاهر و عملکرد کاملاً شبیه سایر برنامه‌ها هستند، اما در پشت صحنه، یک محیط ایمنی (Sandbox) در آیفون یا آیپد برای کاربر ایجاد می‌شود تا برنامه‌های شخصی او را از اپلیکیشن‌های سازمانی جدا کند. این جدایی فواید به‌درخوری دارد؛ به عنوان مثال، کارفرما قادر به مشاهده هیچ اطلاعات شخصی‌ای در حافظه‌ی دستگاه یا در برنامه‌های نصب‌شده نمی‌باشد و امکان حذف اطلاعات شخصی نظیر عکس‌ها یا اطلاعات سلامتی را نیز ندارد. کارفرما تنها به برنامه‌هایی که از طریق فروشگاه برنامه‌ی سازمانی نصب شده‌اند و داده‌هایی که در آنجا ایجاد می‌شود، دسترسی دارد و این موضوع ممکن است اپل را به تحمیل محدودیت‌هایی برای فروشگاه‌های جایگزین ترغیب کند.
اپل هنوز دارد آجر دیوارهای باغ محصورش را می‌چیند؟
با تمام این بحث‌ها، نکته‌ای که درباره‌ی فروشگاه اپلیکیشن‌های سازمانی مطرح شد، بسیار مهم است. برای استفاده از این فروشگاه، ابتدا باید اپلیکیشن آن را از خود اپ استور اپل دانلود کنید. این مرحله می‌تواند باعث ورود اپل به عرصه‌ی فروشگاه شود، زیرا این اپلیکیشن تحت نظر اپل قرار گرفته و اجازه‌ی انتشار آن را در اپ استور داده شده است. احتمالاً کوپرتینونشین‌ها هدف دارند که جایگزین‌های اپ استور را به همین روش تحت نظر بگیرند و از فیلترهای خود عبور دهند.
این به این معناست که اپل، حفظ کنترل و نظارت خود را بر فروشگاه‌های رقیب در پلتفرم خود تضمین می‌کند. هر فروشگاه باید استانداردهای خاصی را رعایت کند تا در دسترس کاربران باقی بماند. اگرچه اپل حق ندارد برنامه‌هایی که به فروشگاه رقیب می‌روند یا موارد مالی آن فروشگاه را کنترل کند، اما حداقل می‌تواند تضمین کند که فروشگاه‌های رقیب به سطح خاصی از امنیت دست پیدا کنند و مسئولیت‌پذیری نسبت به کاربران را ارائه دهند. به این ترتیب، اپل نقش یک نگهبان کمرنگ را ایفا می‌کند و در سطح مشخصی بر روی عملکرد فروشگاه‌ها نظارت می‌کند.
تقریباً می‌توان گفت که اپل فروشگاه‌های اپلیکیشن رقیب و برنامه‌هایی که از آن‌ها قرار است روی گوشی نصب شوند، سندباکس خواهد کرد. iOS همواره سیستم‌عاملی بسیار بسته بوده و برنامه‌ها مجبور به فعالیت در فضای کاملاً محافظت‌شده‌ای هستند. به‌همین‌خاطر، راه‌های معدودی برای تعامل اپلیکیشن‌ها با یکدیگر یا خود iOS وجود دارد.
احتمالاً اپل در راستای ایجاد جدایی کامل یا نسبی برنامه‌های نصب‌شده از اپ استور با اپلیکیشن‌های متفرقه کار می‌کند. در این صورت، به‌جای جدا کردن فضای کاری و شخصی، فضای مربوط به برنامه‌های نصب‌شده از اپ استور که فرایندهای بررسی اپل را پشت سر گذاشته‌اند، از فضای مربوط به برنامه‌های فروشگاه‌های اپلیکیشن دیگر جدا می‌شود و هر فروشگاه نیز احتمالاً فضای مجزای خود را خواهد داشت.
این اقدام می‌تواند به‌راحتی دست برنامه‌های فروشگاه‌های متفرقه را در استفاده از قابلیت‌های آیفون و آیپد بگذارد. دقیقاً همانطور که اپلیکیشن سازمانی نمی‌تواند به اپلیکیشن‌های شخصی دسترسی پیدا کند، اپل احتمالاً برنامه‌های فروشگاه‌های متفرقه را از تعامل با برنامه‌های اپ استور و دسترسی به اطلاعات حساس ذخیره‌شده در دستگاه iOS بازدارد. حتی بعید نیست که غول دنیای فناوری قدمی بیشتر بردارد و جلوی ارتباط برنامه‌های فروشگاه‌های مختلف با یکدیگر را هم بگیرد.
اگر کاربر از چندین فروشگاه برنامه نصب کند و هرکدام به‌طور جداگانه سندباکس شوند، کار دشوار خواهد شد؛ مگر اینکه علامتی روی آیکون اپلیکیشن قرار بگیرد تا مشخص باشد که هر برنامه از کجا نصب شده است و با چه برنامه‌های دیگری می‌تواند تبادلِ داده کند.
اپل اگرچه از نظر فنی برنامه‌های کاری و شخصی روی دستگاه را جدا می‌کند، هنوز تصمیم ندارد هیچ نشان بصری‌ای برایشان تعیین کند تا کاربر بداند هر برنامه از کجا نصب شده است. این اقدام اپل به‌خاطر تعهد سفت و سختش به حفظ یکپارچگی تجربه‌ی کاربری iOS است تا آیفون‌ها همچنان مانند آیفون به نظر برسند، حتی اگر توسط بخش فناوری اطلاعات کارفرمایان مدیریت شوند. این احتمال وجود دارد که به‌زودی برنامه‌های فروشگاه‌های جایگزین، نوعی نشانگر را از اپل یا فروشگاه مذکور دریافت کنند یا حتی هر توسعه‌دهنده‌ای برای اپلیکیشن‌هایش نشان خاصی ایجاد کند.
تکلیف سایدلود و نصب برنامه خارج از فروشگاه‌ها چه می‌شود؟
احتمالاً اپل قصد دارد فروشگاه‌های متفرقه را به پذیرش خط مشی مشابه فروشگاه‌های اپلیکیشن سازمانی ملزم کند، اما نتیجه‌ی نهایی ممکن است با آنچه تاکنون دیده‌ایم متفاوت باشد. ممکن است اپل به مانند مک‌او‌اس امروزی، به فروشگاه‌ها و توسعه‌دهندگان مستقل اجازه دهد که اپلیکیشن‌ها را روی یک سرور وب مستقر کنند تا کاربران بتوانند آن‌ها را دانلود کنند. با این حال، با توجه به شناختی که از اپل داریم، حدس می‌زنیم که این شرکت تا زمانی که تحت فشار نهادهای قانونی قرار نگیرد، احتمالاً به این اقدام تن نخواهد داد.
کوپرتینونشین‌ها هنوز هم کنترل سختی بر تجربه‌ی مرور وب در iOS دارند، و تمامی مرورگرهای این سیستم‌عامل باید از موتور رندر وب‌کیت اپل استفاده کنند تا اپل بتواند با استفاده از آن جلوی دانلود مستقیم اپلیکیشن‌ها از وب را بگیرد.
اپل همواره بر استفاده از اپ استور به‌عنوان تنها راه امن برای نصب اپلیکیشن‌ها تأکید کرده است
حتی در سیستم‌عامل macOS نیز نصب برنامه‌ها از وب کاملاً آزادانه امکانپذیر نیست. به طور پیش‌فرض، macOS تنها اجازه نصب برنامه‌ها از طریق Mac App Store را می‌دهد. برای آزادی از این محدودیت، شما باید در بخش امنیت و حریم خصوصی تنظیمات سیستم، گزینه‌ها را به‌طور دستی تغییر داده و این امکان را فراهم کنید که برنامه‌ها از منابع مختلف، از جمله App Store و محصولات توسعه‌دهندگان تأییدشده توسط Apple، نصب شوند. البته ممکن است برنامه‌های بدون تأیید هم قابل نصب باشند، اما کاربر باید ابتدا تنظیمات خاصی را اعمال کرده و اقدامات مشخصی را انجام دهد تا بتواند آن برنامه‌ها را در macOS اجرا کند.
به این معناست که اپلیکیشن‌های خارج از فروشگاه‌های اپلیکیشن تأییدشده ممکن است پشتیبانی نشوند یا به امضای دیجیتال خاصی نیاز داشته باشند تا به آن‌ها اجازه داده شود تا به سطوح خاصی از iOS دسترسی پیدا کنند. یکی از مثال‌های این روش، قابلیت Testflight توسط اپل است که به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا کاربران جدید را برای آزمایش نسخه‌های بتای اپلیکیشن‌ها در سیستم ثبت کنند.
جمع‌بندی
در حال حاضر، تنها اطلاعاتی که در دسترس داریم این است که اپل قصد دارد کمی درهای باغ محصور خود را باز کند. این شرکت فناوری عظیم قصد دارد به کاربران هشدار دهد که برنامه‌هایی که مراحل بررسی اپ استور را طی نکرده‌اند، ممکن است خطرناک باشند، اما اگر کاربر تصمیم به نصب آن‌ها داشته باشد، اجازه دانلود و نصب را خواهد داشت. هشدار اپل ممکن است کاربران را از این کار منصرف کند، اما اگر نتیجه مثبت نباشد، مسئولیت‌های بعدی را به عهده کاربران می‌گذارد، زیرا آنان به طور آگاهانه این خطر را می‌پذیرند؛ همانند خرید یک بسته سیگار که هشدار بزرگ سرطان‌زا بودن روی آن نقش بسته است.
به این ترتیب، همانطور که مصرف‌کنندگان سیگار نمی‌توانند به دلیل ابتلا به سرطان ریه از شرکت‌های دخانیات شکایت کنند، کاربران اپل نیز عملاً این شرکت را از هرگونه مسئولیتی در قبال وقایع آتی معاف می‌کنند و در صورت وقوع هر نوع حادثه امنیتی ناخواسته، انتظار رسیدگی چندانی از سوی اپل ندارند.
به نظر می‌رسد که احتمالاً اپل تا حدی پیش برود و اعلام کند که دانلود از فروشگاه‌های مختلف یا استفاده از سایدلود به هیچ وجه ابطال ضمانت دستگاه یا خروج از سرویس AppleCare را به همراه نخواهد داشت؛ اما افراد کوپرتینو به نظر می‌آید که تا زمانی که می‌توانند از تعجب و ناراحتی کاربران خود لذت ببرند، در این راستا پیش خواهند رفت.
نظرات کاربران