کم‌خونی و علائم آن مسائلی را به وجود می‌آورد که قطعاً می‌تواند برای افراد دردسرساز باشد. برای مقابله با این مسئله، ضرورت دارد که به خوبی علائم و عوامل موجب کم‌خونی را شناسایی کنیم.
یکی از مشکلاتی که ممکن است در طول عمر بسیاری از افراد به وجود آید، کم‌خونی است. در واقع، کم‌خونی در زمانی رخ می‌دهد که تعداد گلبول‌های قرمز در گردش بدن به کمیابی برسد؛ به عبارت دیگر، این اختلال می‌تواند شایع‌ترین مشکل خونی باشد.
بر اساس یکی از تحقیقات منتشرشده در نشریه The Lancet، تقریباً یک‌سوم جمعیت جهان به یک نوع کم‌خونی مبتلا هستند؛ البته این تحقیق در سال ۲۰۱۵ منتشر شده است. به طور عمومی، کم‌خونی ناشی از مشکلات دیگر بهداشتی رخ می‌دهد که در تولید سلول‌های قرمز سالم بدن مداخله دارند یا میزان افت و از بین رفتن سلول‌ها را افزایش می‌دهند. در این مقاله قصد داریم به صورت کامل به بررسی مسئله کم‌خونی بپردازیم.
علائم کم‌خونی
خستگی به عنوان شایع‌ترین نشانه کم‌خونی شناخته می‌شود، اما علائم دیگری نیز ممکن است نشانگر وجود این مشکل در افراد باشند. این نشانه‌ها عبارتند از:
- تغییر رنگ پوست به سوی پریدگی
- افزایش ضربان قلب یا نامنظمی آن
- نفس‌های کوتاه و بریده
- احساس درد در قفسه سینه
- تجربه سردرد
افراد مبتلا به کم‌خونی خفیف ممکن است تجربه علائم اندکی داشته باشند، یا حتی ممکن است هیچ علامتی را تجربه ننمایند. این علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس وزوز در گوش
- تغییر در حس چشایی
- خارش در بدن
- تمایل به خوردن یخ
- ایجاد زخم در گوشه‌های دهان
- احساس درد در زبان
- افسردگی
دلایل و انواع کم‌خونی
برای ادامه حیات، بدن انسان به گلبول‌های قرمز خون (RBCs)، که به هموگلوبین هم معروفند، نیاز دارد. هموگلوبین یک پروتئین پیچیده است که به مولکول‌های آهن متصل می‌شود. این مولکول‌های پیچیده مسئول انتقال اکسیژن از ریه به دیگر اندام‌های بدن هستند؛ بنابراین، نقش حیاتی این پروتئین‌ها بسیار واضح است.
به دلیل شرایط بهداشتی مختلف، سطح گلبول‌های قرمز خون ممکن است کاهش یابد. کم‌خونی انواع گوناگونی دارد، و برخی از آنها هیچ علت خاصی ندارند. این امر باعث می‌شود تشخیص کم‌خونی در برخی از افراد مشکلی دشوار باشد.
اگر بخواهیم شما را با سه علت اصلی کم‌خونی آشنا کنیم، موارد زیر از مهم‌ترین آنها به حساب می‌آیند. البته تلاش کردیم که موارد مهم را به صورت جامع توضیح دهیم و کامل بررسی کنیم.
کمبود واحدهای خونی
کم‌خونی به دلیل فقر آهن، یکی از شایع‌ترین انواع کم‌خونی است و عمدتاً به دلیل کاهش واحدهای خونی رخ می‌دهد. کمبود آهن در خون مسئول ایجاد این مشکل است.
زمانی که بدن واحدهای مهم خونی را از دست می‌دهد، آب را از بافت‌های فراتر از جریان خود می‌کشد تا عروق خونی را پر کند. این آب اضافی باعث رقیق شدن خون می‌شود و نتیجه آن کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون (RBC) است.
ریزش واحدهای خونی ممکن است حاد، سریع یا مزمن باشد. برخی از دلایل ریزش سریع واحدهای خونی شامل جراحی، زایمان یا تروما هستند. از دست دادن مزمن واحدهای خونی در اکثر موارد، عامل اصلی کم‌خونی است. این بیماری ممکن است ناشی از عوارض مانند زخم معده، سرطان یا انواع دیگر تومورها باشد.
علاوه بر این، دلایل دیگری که ممکن است ریزش واحدهای خونی را ایجاد کنند، عبارتند از:
- شرایط دستگاه گوارش مانند زخم، بواسیر، سرطان یا گاستریت
- استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند آسپیرین و ایبوپروفن
- خونریزی شدید قاعدگی در بانوان
مزایای آهن
آهن نقش مهمی در حفظ عملکردهای مختلف بدن، از جمله انرژی و تمرکز عمومی، دارد. با این حال، نباید از اثرات مثبت آهن بر فرآیندهای دستگاه گوارش، سیستم ایمنی، و تنظیم دمای بدن غفلت کرد. معمولاً فواید آهن تا زمانی که یک فرد به رشد کامل نرسد، به‌خوبی مورد توجه قرار نمی‌گیرد. این نادیده گرفتن مسئله می‌تواند منجر به احساس خستگی، تپش قلب، تغییر رنگ پوست، و نفس نفس زدن شود.
سلامت در دوران بارداری
حجم خون و تولید گلبول‌های قرمز در دوران بارداری به طور چشمگیری افزایش می‌یابد تا به جنین در حال رشد، اکسیژن و مواد مغذی لازم تأمین شود. این افزایش نیاز به آهن در افراد را به علت اصلی آورده است.
در واقع، بدن انسان در دوران بارداری معمولاً جذب آهن را به حداکثر می‌رساند، که می‌تواند در کمبود آهن تأثیر گذار باشد. کمبود آهن در این دوره می‌تواند منجر به خطراتی مانند زایمان زودرس یا وزن کم نوزاد شود. همچنین، انباشت ناکافی آهن ممکن است در اختلالات رشد شناختی یا رفتاری نوزادان تأثیر داشته باشد. زنان باردار با کمبود آهن شرایط مناسب‌تری برای ابتلا به عفونت‌ها دارند، که می‌توان آن را به پشتیبانی آهن از سیستم ایمنی بدن نسبت داد. استفاده از مکمل‌های آهن برای زنان باردار با کمبود آهن ضروری است، اما توصیه مصرف آن باید تحت نظر پزشک صورت گیرد.
افزایش انرژی
کمبود آهن، به ویژه در میان ورزشکاران و به‌طور خاص ورزشکاران زن، به طرز چشمگیری شایع است. به نظر می‌رسد که این وضعیت در بین ورزشکاران زن فعال در رشته‌های استقامت، نسبت به سایر فعالیت‌های ورزشی، بیشتر به چشم می‌آید. برخی پژوهشگران باور دارند که بانوان فعال در رشته‌های استقامت باید روزانه حداقل ۱۰ میلی‌گرم بیشتر از میزان مجاز آهن مصرف کنند.
کمبود آهن در ورزشکاران می‌تواند منجر به کاهش عملکرد ورزشی و تضعیف فعالیت سیستم ایمنی بدن گردد. کمبود هموگلوبین نیز می‌تواند باعث کاهش عملکرد بدن در هنگام فعالیت ورزشی شود، زیرا قابلیت بدن در انتقال اکسیژن به عضلات کاهش می‌یابد.
عملکرد بهتر در ورزش
در بزرگسالان، مصرف مکمل‌های خوراکی ممکن است به میزان ۶۰ الی ۱۲۰ میلی‌گرم در روز برسد. این دوزها معمولاً برای زنان بارداری که نیاز به مقدار زیادی آهن دارند و وضعیت خوبی از نظر میزان آهن ندارند، توصیه می‌شود. اما ناراحتی معده می‌تواند یکی از مشکلات جانبی مصرف مکمل آهن باشد. بنابراین، تقسیم دوزها در طول روز می‌تواند مفید باشد.
بزرگسالانی که سیستم گوارش سالمی دارند، ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار گیرند، زیرا این خطر ناشی از تجمع آهن بیش از حد در بدن است. همچنین افراد مبتلا به اختلال ژنتیکی هموکروماتوز نیز در شرایط خوبی قرار نمی‌گیرند، چرا که این اختلال می‌تواند باعث جذب بیش از حد آهن از غذا شود. این موضوع می‌تواند باعث تجمع آهن در کبد و دیگر بخش‌های بدن شود و در نهایت باعث آسیب به کبد، قلب و لوزالمعده گردد. همچنین مصرف مکمل‌های آهن مکرر ممکن است باعث تهوع، استفراغ و درد معده شود، به‌خصوص اگر این مکمل همراه با غذا مصرف نشود. در موارد بسیار شدید، مصرف بیش از حد آهن می‌تواند به نارسایی اندام، خونریزی داخلی، اغماء، تشنج و حتی مرگ منجر شود.
بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف زیاد آهن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهد. همچنین مطالعات دیگر نشان می‌دهد که مقدار بالای آهن ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش دهد. بنابراین، این موارد را باید به عنوان ریسک‌های مرتبط با مصرف آهن در نظر داشت.
اخیراً دانشمندان تحقیقاتی را پیرامون نقش احتمالی آهن اضافی در پیشرفت بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون آغاز کرده‌اند. این احتمال وجود دارد که آهن در آسیب مغزی نقش مستقیمی داشته باشد؛ نتیجه این موضوع را می‌توان خونریزی در مغز عنوان کرد.
جالب است بدانیم نتایج برخی از تحقیقات روی موش‌های آزمایشگاهی حکایت از تأثیر دوز بالای آهن بر افزایش احتمال ابتلا به آرتروز داشته‌اند. در صورتی که پزشکان تشخیص دهند یک فرد دارای مقادیر بالای آهن در بدن است، ممکن است آزمایش آهن سرم را تجویز کنند. در ادامه، با محدوده طبیعی آهن در بدن آشنا خواهیم شد.
آزمایش آهن سرم چیست؟
آزمایش آهن سرم، ابزاری حیاتی برای پزشکان است تا میزان آهن در بدن افراد را اندازه‌گیری و تحلیل کنند. این آزمایش از سرم به عنوان مایع اصلی استفاده می‌کند که پس از حذف سلول‌ها و لخته‌های خون از نمونه خونی باقی می‌ماند. هدف اصلی این آزمایش، اطمینان حاصل کردن از وضعیت و محدوده طبیعی و ناطبیعی آهن در بدن انسان است. به طور کلی، نتایج این آزمایش می‌تواند در تشخیص و درمان علائم مختلف افراد تأثیرگذار باشد. این آزمایش عمدتاً به همراه سایر آزمایش‌های مرتبط با آهن در سرم انجام می‌شود. نمونه خون افراد پس از مراجعه به آزمایشگاه توسط پزشک یا پرستار از بازو گرفته می‌شود و سپس برای تحلیل به واحدهای مختص آزمایش ارسال می‌گردد.
تفسیر نتایج آزمایش آهن سرم
آزمایش آهن سرم، ابزاری حیاتی برای پزشکان است تا میزان آهن در بدن افراد را اندازه‌گیری و تحلیل کنند. این آزمایش از سرم به عنوان مایع اصلی استفاده می‌کند که پس از حذف سلول‌ها و لخته‌های خون از نمونه خونی باقی می‌ماند. هدف اصلی این آزمایش، اطمینان حاصل کردن از وضعیت و محدوده طبیعی و ناطبیعی آهن در بدن انسان است. به طور کلی، نتایج این آزمایش می‌تواند در تشخیص و درمان علائم مختلف افراد تأثیرگذار باشد. این آزمایش عمدتاً به همراه سایر آزمایش‌های مرتبط با آهن در سرم انجام می‌شود. نمونه خون افراد پس از مراجعه به آزمایشگاه توسط پزشک یا پرستار از بازو گرفته می‌شود و سپس برای تحلیل به واحدهای مختص آزمایش ارسال می‌گردد.
تفسیر نتایج آزمایش آهن سرم
این آزمایش قادر است میزان کل آهن حاضر در سرم را با واحد میکروگرم در هر دسی‌لیتر خون نمایش دهد. به علاوه، بسیاری از افراد همزمان با آزمایش سطح آهن سرم، آزمایش سطح ترانسفرین سرم را نیز انجام می‌دهند. ترانسفرین نوعی پروتئین است که وظیفه انتقال آهن در خون را برعهده دارد.
سطح ترانسفرین می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد آیا مقدار زیادی آهن در خون وجود دارد یا خیر. واحد اندازه‌گیری ترانسفرین نیز میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
دلایل بروز نتایج غیرطبیعی
موجودیت مقادیر زیاد یا کم آهن در بدن، ممکن است به دلایل مختلفی باشد. مقادیر پایین ممکن است نشانگر کمبود مصرف آهن در رژیم غذایی فرد یا عدم هضم بهینه آهن باشد.
در خانم‌ها، دوره‌های قاعدگی سنگین ممکن است باعث کاهش سطح آهن در بدن گردد. عوامل دیگری که می‌توانند منجر به کاهش آهن در بدن شوند، شامل:
- خونریزی در دستگاه گوارش
- خونریزی در سایر بخش‌های بدن
- بارداری
موجودیت مقادیر زیاد آهن ممکن است ناشی از مصرف زیاد آهن توسط فرد یا ابتلا به بیماری هموکروماتوز ارثی باشد.
علل موجودیت مقادیر بالای آهن شامل:
- بیماری‌های مزمن کبدی مانند سیروز کبدی، نارسایی کبد و هپاتیت
- مسمومیت آهن ناشی از مصرف بی‌رویه مکمل‌های آهن
- کم‌خونی همولیتیک که در طول آن، تجزیه ناطبیعی گلبول‌های قرمز باعث کاهش تعداد آنها می‌شود.
- تزریق گلبول‌های قرمز
کاهش یا اختلال در RBC
مغز استخوان به عنوان یک بافت نرم و اسفنجی در مرکز استخوان قرار دارد و نقش بسیار حیاتی در تولید گلبول‌های قرمز (RBC) ایفا می‌کند. این بخش از بدن انسان منجر به تولید سلول‌های بنیادی مغز می‌شود که می‌توانند به گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت تبدیل شوند.
هرچند مغز استخوان در تولید خون نقش بسیار مهمی دارد، اما در مقابل برخی بیماری‌ها آسیب‌پذیر است. به عنوان مثال، بیماری سرطان خون می‌تواند به مغز استخوان آسیب بزند. این نوع سرطان منجر به تولید غیرطبیعی و بیش از حد گلبول‌های سفید شده و در نتیجه ممکن است تولید گلبول‌های قرمز با اختلال مواجه شود.
مشکلات در مغز استخوان می‌تواند منجر به کم‌خونی شود. به عنوان مثال، کم‌خونی آپلاستیک در صورت کمبود سلول‌های بنیادی در مغز رخ می‌دهد. در برخی موارد، کم‌خونی ناشی از رشد نامناسب گلبول‌های قرمز ممکن است و در این صورت به تالاسمی اشاره دارد؛ تالاسمی یک نوع ارثی کم‌خونی است.
انواع مختلف کم‌خونی که به علت کاهش یا نقص گلبول‌های قرمز رخ می‌دهند، شامل موارد زیر می‌شود:
کم‌خونی سلولی
کم‌خونی سلولی باعث تغییر شکل گلبول‌های قرمز به شکل هلال می‌شود. این گلبول‌ها ممکن است باعث تجزیه سریع‌تر از گلبول‌های قرمز سالم شوند یا در رگ‌های خونی کوچک مسدود شوند. این انسداد ممکن است منجر به کاهش سطح اکسیژن شود و در نهایت باعث بروز درد در رگ‌های خونی گردد.
نارسایی کمبود آهن
کمبود آهن می‌تواند باعث کاهش تولید گلبول‌های قرمز در بدن شود، که علل مختلفی ممکن است در توسعه این نقص آهن نقش داشته باشند:
- رژیم غذایی با منابع آهن محدود
- قاعدگی
- اهدای خون مکرر
- برخی شرایط گوارشی همچون بیماری کرون
- مصرف داروهای تحریک‌کننده روده، از جمله ایبوپروفن
کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین
ویتامین B12 و فولات به عنوان دو ویتامین ضروری برای تولید گلبول‌های قرمز در بدن شناخته می‌شوند. در صورتی که یک فرد به اندازه کافی از هر دو ویتامین استفاده نکند، ممکن است تعداد گلبول‌های قرمز خون کاهش یابد. نمونه‌هایی از کم‌خونی ناشی از کمبود این ویتامین‌ها شامل کم‌خونی مگالوبلاستیک و کم‌خونی احتقانی هستند. افراد مسن بیشتر به این نوع کم‌خونی مبتلا می‌شوند، زیرا بدن آنها ممکن است به جذب موثر این ویتامین‌ها نتواند.
تعدادی از علائم کم‌خونی عبارتند از:
- احساس سوزن‌سوزن شدن
- احساس درد و قرمزی زبان
- زخم‌های دهان
- ضعف عضلانی
- خستگی و کمبود انرژی
- اختلالات بینایی
- افسردگی
- سردرگمی و مشکلات مربوط به تمرکز، تفکر و حافظه
همچنین، عوارض طولانی‌مدت ممکن است شامل:
- ناباروری که معمولاً قابل بازگشت است
- عوارض در دوران بارداری
- اختلالات مادرزادی
- اختلالات سیستم عصبی که ممکن است دائمی باشد
- مشکلات قلبی مانند نارسایی قلب
مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین B12 و فولات می‌تواند راه حلی مؤثر برای رفع کم‌خونی ناشی از کمبود این ویتامین‌ها باشد. این مواد غذایی شامل:
- شکلات تیره
- جگر گاو
- گوشت گاو
- تخم مرغ
- توفو
- لوبیای سفید
- اسفناج
- ماهی
- شیر کم چرب
لطفاً توجه داشته باشید که ویتامین C نقش بسیار مهمی در جذب آهن توسط بدن ایفا می‌کند. این ویتامین را می‌توانید از طریق مصرف مواد غذایی مانند فلفل قرمز، پرتقال، توت فرنگی و کلم بروکلی به دست آورید. در حالی که در برخی شرایط حساس و موارد خاص امکان نیاز به واحدهای خونی برای بیماران وجود دارد، تغییرات در رژیم غذایی می‌تواند به رفع مشکل کم‌خونی کمک کند.
درمان‌های شیمیایی کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین
اگر تغییرات در رژیم غذایی نتوانند باعث رفع مشکل کم‌خونی گردند، پزشکان با تجویز مکمل‌ها سعی می‌کنند تا این مشکل را رفع کنند. معمولاً این مکمل‌ها به صورت خوراکی مصرف می‌شوند، اما ممکن است به دلیل شرایط سخت برخی افراد، مکمل‌ها از طریق تزریق نیز وارد بدن شوند. همچنین، در موارد بسیار شدید، انتقال خون ممکن است لازم باشد.
از جمله راه‌های جبران کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین، مصرف مکمل آهن به عنوان یکی از روش‌ها ذکر می‌شود. با این حال، مناسب است این مکمل‌ها را با آب پرتقال مصرف کنید؛ زیرا ویتامین C موجود در آب به بدن کمک می‌کند تا مواد معدنی را بهتر جذب کند. مصرف مکمل‌های آهن ممکن است عوارض جانبی از جمله یبوست، اسهال، درد شکم، حالت تهوع، سوزش قلب و مدفوع سیاه را ایجاد کند.
همچنین، ویتامین B12 در کنار مواد غذایی موثر در این زمینه مصرف می‌شود. اگرچه مواد غذایی غنی از این ویتامین وجود دارد، مکمل‌های آن نیز در دسترس هستند. فولات نیز تاثیر بسیار زیادی در رفع کم‌خونی دارد، به طوری که برخی بیماران نیازمند مصرف طولانی‌مدت فولات می‌باشند. افراد مذکور می‌توانند از مکمل‌های اسید فولیک با مشورت پزشک استفاده کنند؛ البته مصرف خودسرانه آن توصیه نمی‌شود.
معمولاً پزشکان مکمل‌های آهن و اسید فولیک را در دوران بارداری تجویز می‌کنند. یک متخصص بهداشت و درمان می‌تواند دوزهای خاصی از این مکمل‌ها را برای بیماران تجویز کند. توجه داشته باشید که برخی مکمل‌ها ممکن است تداخل دارویی داشته باشند؛ بنابراین برای موارد چنین، باید با پزشک مربوطه مشورت کرد.
تخریب RBCs
عمر این سلول‌ها معمولاً در رگ‌های خونی به مدت ۱۲۰ روز است؛ اما ممکن است بدن قبل از اتمام چرخه طبیعی، اقدام به نابودی آنها کند. یکی از انواع کم‌خونی ناشی از نابودی گلبول‌های قرمز را می‌توان کم‌خونی همولیتیک خودایمنی نامید. این مشکل در زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن، گلبول‌های قرمز خون را به عنوان یک ماده خارجی شناسایی کرده و به آنها حمله می‌کند.
عوامل متعددی می‌توانند منجر به تجزیه بیش از حد گلبول‌های قرمز شوند، که در میان آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت
- برخی داروهای خاص مانند آنتی بیوتیک‌ها
- فشار خون بالا
- سموم تولیدشده توسط بیماری پیشرفته کلیه یا کبد
- حملات خودایمنی بدن
- زهر مار یا عنکبوت
روش‌های درمانی
تعدادی از روش‌های درمانی کم‌خونی وجود دارند که هرکدام از آنها سعی دارند تعداد گلبول‌های قرمز خون را افزایش دهند، که این اقدام ممکن است منجر به افزایش میزان اکسیژن در خون شود.
1. کم‌خونی ناشی از فقر آهن:
مصرف مکمل‌های آهن و تغییر در رژیم غذایی می‌تواند موثر باشد.
در صورت لزوم، پزشکان با تجویز برخی آزمایش‌ها، علت اصلی خونریزی‌های بیش از حد را شناسایی و مورد بررسی قرار می‌دهند.
2. کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین:
درمان‌ها ممکن است شامل مکمل‌های غذایی و ویتامین B12 باشد.
مصرف این موارد می‌تواند به حد زیادی از ابتلا به کم‌خونی جلوگیری کند.
3. تالاسمی:
درمان‌ها شامل مکمل‌های اسید فولیک، کپسول آهن، و برای برخی افراد هم انتقال خون یا پیوند مغز استخوان خواهد بود.
این روش‌ها می‌توانند به عنوان موثرترین روش‌های درمان کم‌خونی ناشی از بیماری ارثی تالاسمی معرفی شوند.
4. کم‌خونی ناشی از بیماری مزمن:
پزشکان برای حل بیماری زمینه‌ای، تمرکز خواهند کرد.
برخی از بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند باعث بروز کم‌خونی مزمن شوند.
5. کم‌خونی آپلاستیک:
درمان این مشکل ممکن است با انتقال خون یا پیوند مغز استخوان حل شود.
6. کم‌خونی سلولی:
در حالت عادی درمان این نوع از کم‌خونی شامل اکسیژن درمانی، داروهای تسکین‌دهنده درد و مایعات وریدی است.
استفاده از آنتی بیوتیک‌ها، مکمل‌های اسید فولیک، انتقال خون و داروی سرطانی با نام هیدروکسی اوره هم می‌تواند کارآمد باشد.
7. کم‌خونی همولیتیک:
برنامه درمانی ممکن است شامل داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن، عفونت‌ها و پلاسمایفرز باشد.
8. رژیم‌های غذایی:
در صورتی که کمبودهای غذایی به عنوان علت اصلی کم‌خونی شناخته می‌شوند، مصرف غذاهای غنی از آهن به شما کمک می‌کند. به عنوان مثال می‌توان مواد غذایی زیر را سرشار از آهن توصیف کرد:
غذاهای حاوی آهن عبارتند از:
- غلات و نان‌های غنی شده با آهن
- سبزیجات با برگ سبز مانند اسفناج و کلم
- لوبیا
- برنج قهوه‌ای
- گوشت سفید یا قرمز
- آجیل و دانه‌ها
- ماهی
- توفو
- تخم مرغ
- میوه‌های خشک از جمله زردآلو، کشمش و آلو
اطلاعات مربوط به عوامل افزایش خطر کم‌خونی:
- زایمان زودرس
- نوزادان در رده‌های سنی ۶ ماه تا ۲ سال
- قاعدگی
- بانوان در شرایط بارداری
- رژیم‌های غذایی با ویتامین، مواد معدنی و آهن پایین
- مصرف مداوم داروهایی همچون ایبوپروفن
- سابقه خانوادگی کم‌خونی
- اختلال در روده و تأثیر آن در جذب مواد مغذی که به بیماری کرون نیز منجر می‌شود
- خونریزی ناشی از جراحی یا تروما
- ابتلا به بیماری‌های مزمن از جمله دیابت، سرطان، آرتریت روماتوئید و نارسایی قلبی به همراه بیماری کبدی
تشخیص
تعدادی روش مختلف جهت تشخیص کم‌خونی وجود دارد، اما یکی از متداول‌ترین روش‌ها آزمایش خون، که به نام CBC هم شناخته می‌شود، می‌باشد. این آزمایش شامل اندازه‌گیری مولفه‌های مختلف است:
- سطح هماتوکریت: اندازه گلبول‌های قرمز نسبت به حجم کل خون.
- سطح هموگلوبین
- تعداد گلبول‌های قرمز (RBC)
CBC می‌تواند به عنوان یک نشانه از وضعیت کلی سلامت جسمانی عمل کند. همچنین، ممکن است به پزشک در تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای نظیر سرطان خون یا بیماری‌های کلیه کمک کند. اگر تعداد گلبول‌های قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت کمتر از حد طبیعی باشد، احتمالاً فرد درگیر یک نوع کم‌خونی است. با این حال، نتایج آزمایش خون ممکن است خارج از محدوده سلامت باشد و CBC به تنهایی نمی‌تواند یک تشخیص قطعی ارائه دهد. این آزمایش می‌تواند یک نقطه شروع مفید باشد.
چشم‌انداز
کم‌خونی به وقوع می‌پیوندد زمانی که تعداد گلبول‌های قرمز در جریان خون کاهش می‌یابد. این مشکل موجب کاهش میزان اکسیژن در بدن می‌شود که در نهایت منجر به ظاهر علائمی همچون خستگی، کاهش رنگ طبیعی پوست، درد در قفسه سینه و نفس نفس زدن مداوم خواهد شد.
وجود بیش از ۴۰۰ نوع مختلف کم‌خونی باعث می‌شود علائل شایع آنها را می‌توان به ریزش واحدهای خون، کاهش یا اختلال در تولید گلبول‌های قرمز و نابودی آنها نسبت داد. از جمله نوع‌های شایع کم‌خونی، فقر آهن است که ممکن است به دلیل رژیم غذایی فاقد مواد مغذی، بروز بیماری کرون یا مصرف داروهای خاص ایجاد شود.
پزشکان می‌توانند با تجویز آزمایش خون CBC، کم‌خونی را تشخیص دهند. با توجه به نوع مختلف کم‌خونی، درمان ممکن است متفاوت باشد، اما این شامل تجویز مکمل‌های آهن یا ویتامین، مصرف داروها، انتقال خون و یا پیوند مغز استخوان می‌شود. هرچند، تغییر در رژیم غذایی نیز می‌تواند به عنوان یک راه حل مؤثر در رفع مشکل کم‌خونی مطرح گردد.
نظرات کاربران