در حال حاضر، بیش از هفت هزار زبان زنده در جهان وجود دارند. با اینکه این زبان‌ها تفاوت‌های بسیار مختلفی دارند، اما یک ویژگی مشترک بسیار مهم دارند. اخیراً، دانشمندانی که به مطالعه این موضوع مشغول بودند، به دنبال نکات مشترک بین زبان‌ها بودند و در این تحقیق به کشف دو کلمه‌ی کوچک، یعنی «این» و «آن» پرداختند. این کلمات ضمایر اشاره‌ای هستند که در تمام زبان‌ها وجود دارند و برای نشان دادن فواصل دور و نزدیک از آن‌ها استفاده می‌شود.
پروفسور کنی کاونتری، نویسنده‌ی اصلی این مطالعه از دانشگاه ایست آنگلیا، اهداف این تحقیق را در بیانیه‌ای توضیح داده است. او اظهار کرد که هدف از این مطالعه، درک این موضوع بوده که چگونه گویندگان در زبان‌های مختلف از قدیمی‌ترین کلماتی که در همه‌ی این زبان‌ها ثبت‌شده استفاده می‌کنند؛ کلماتی مانند «این» و «آن» که به‌طور گسترده در انواع زبان‌ها به کار می‌روند.
برای این مطالعه، یک گروه شامل ۴۵ محقق از سرتاسر جهان ۱۰۰۰ گویشور از ۲۹ زبان مختلف را مورد آزمایش قرار دادند. این محققان سعی کردند تا گویشورانی از خانواده‌های زبانی متنوعی را انتخاب کنند، از زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی و نروژی گرفته تا زبان‌های تلوگویی، ویتنامی و سلتال. مهم‌ترین نکته این بود که گویشوران از موضوع اصلی پژوهش، یعنی کلمات مورد بررسی، آگاه نبودند.
زبان‌های گنجانده‌شده در مطالعه بر اساس تعداد ضمایر اشاره‌ی متفاوت دسته‌بندی شد.
در زبان انگلیسی، برای اشیایی که در فاصله‌ی نزدیک قرار دارند، از کلمه «This» استفاده می‌شود، در حالی که برای اشیایی که دورتر هستند، از کلمه «That» استفاده می‌شود. به‌همین ترتیب، در زبان فارسی از معادل‌های «این» و «آن» برای توصیف اشیای نزدیک و دور استفاده می‌شود. اما تا چه حد این الگو در زبان‌های مختلف و غیرمرتبط صدق می‌کند، مورد بررسی قرار گرفت.
در این آزمایش، محققان صحبت‌کنندگان را در کنار یک میز قرار دادند که بر روی آن چندین شیء با اشکال و رنگ‌های متفاوت قرار داشتند. برای هر زبان، اشیاء با رنگ‌ها و اشکالی انتخاب شدند که به وضوح در زبان مورد نظر متمایز بودند، و اطمینان حاصل شد که نام‌های این اشیاء در زبان‌هایی که جنسیت دارند (مانند آلمانی)، همگی از یک جنسیت واحد استفاده شوند.
سپس، این اشیاء در فواصل مختلفی قرار گرفتند: در دسترس گویشور، دور از دسترس او، و همچنین در دسترس محقق مقابل. گویشوران هر بار که اشیاء در مکان جدیدی قرار می‌گرفتند، باید آن اشیاء را با استفاده از رنگ، اسم و ضمیر اشاره به زبان خودشان توصیف می‌کردند، به‌عنوان مثال، ممکن بود بگویند «این مثلث زرد». پس از جمع‌آوری و تحلیل دقیق داده‌ها، نتایج نشان داد که الگوی استفاده از ضمایر در تمام زبان‌های مورد بررسی بسیار مشابه بود.
دکتر کاونتری توضیح داد که در تمام زبان‌های مورد آزمایش، کلماتی مشابه «این» برای اشیاء در دسترس و کلماتی مانند «آن» برای اشیاء دور از دسترس وجود دارند. احتمالاً این تفاوت در ضمایر اشاره، ناشی از تکامل اولیه‌ی زبانی است و ممکن است از نظر زبان‌شناسی ریشه دارد.
زبان در طول زمان همواره در حال تغییر و تکامل است. پرسش‌هایی که آیا گویشوران زبان‌های مختلف راه‌های متفاوتی برای بیان موقعیت مکانی اشیاء به‌کار می‌برند و آیا در نگاه ذهنی آن‌ها هر عبارت دقیقاً چه معنایی می‌تواند داشته باشد، همواره موضوع بحث و تأمل زبان‌شناسان بوده است.
به هر حال، نویسندگان این مطالعه توضیح می‌دهند که این تحقیق برخورد اولیه‌ای با این موضوع دارد و به‌طور خاص تمایز بین ضمایر اشاره به دور و نزدیک را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده است. ممکن است این پژوهش نوین، به‌عنوان یک راه‌حل برای حل مسأله‌ی مطرح‌شده در مورد این پدیده در زمان‌های آتی کمک کند.
نتایج این مطالعه در نشریه Nature Human Behavior منتشر شده است.
نظرات کاربران